Potrzebujesz pomocy prawnej w prowadzeniu swojej sprawy i nie wiesz, czy powinieneś skorzystać z pomocy adwokata, czy z pomocy radcy prawnego? Zastanawiasz się komu powierzyć ochronę swoich prawnych interesów? Jaka w ogóle jest różnica między jedną a drugą profesją?
Te pytania zadaje sobie wiele osób, które dotychczas nie miało wiele wspólnego z prawem, ale nagle stanęło przed koniecznością skorzystania z pomocy prawnej podmiotu profesjonalnie świadczącego tego rodzaju usługi. Mając na uwadze, że mamy dzisiaj dzień radcy prawnego (dzień 6 lipca – to także dzień, w którym w 1982 roku uchwalono, obowiązującą do dnia dzisiejszego, ustawę o radcach prawnych), w swoim pierwszym wpisie na tym blogu, postanowiłem zwrócić uwagę na podobieństwa i różnice między obiema profesjami.
Tytułem krótkiego wstępu, wskazać należy, że w Polsce istnieją dwa zupełnie odrębne od siebie samorządy zawodowe, których przedstawiciele zajmują się udzielaniem szeroko rozumianej pomocy prawnej. Pierwszy z nich, mający dłuższe tradycje w polskim prawie, to samorząd adwokatury. Drugi to samorząd radców prawnych. Jest to rzadko spotykany w innych krajach europejskich dualizm zawodów prawniczych, których kompetencje w zasadzie się pokrywają.
Czy radca prawny może reprezentować przed Sądem lub innym urzędem?
Istnieje w społeczeństwie przeświadczenie, z którym notabene niejednokrotnie się spotykałem, że jeśli potrzebna jest komuś pomoc prawna, polegająca na reprezentacji przed Sądem, to powinien udać się do adwokata. Wynika ona niewątpliwie z faktu, że dłuższą tradycję w polskim porządku prawnym ma zawód adwokata i “statystycznemu Nowakowi i Kowalskiemu”, to właśnie zawód adwokata kojarzy się z reprezentacją obywateli przed Sądem. Warto jednak wiedzieć, że nie tylko adwokat może reprezentować w postępowaniach sądowych – tożsame kompetencje posiada również radca prawny.
Zgodnie z ustawą z 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych – wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, która polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy, włączając w to występowanie przed Sądem Najwyższym, Trybunałem Konstytucyjnym, Naczelnym Sądem Administracyjnym, Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Co ważne nie istnieją aktualnie w polskim prawie jakiekolwiek ograniczenia podmiotowe, w zakresie możliwości korzystania z pomocy prawnej radców prawny. Innymi słowy radca prawny może świadczyć pomoc prawną na rzecz każdej osoby i każdego podmiotu prawa.
Czy radca prawny jest zawodem zaufania publicznego?
Zawód radcy prawnego – podobnie zresztą jak zawód adwokata – jest zawodem zaufania publicznego. Oznacza to nie tylko wyrażone w akcie prawnym prestiżowe określenie profesji radcy prawnego, ale warto pamiętać, że z tym określeniem wiążą się liczne obowiązki. Tytułem przykładu można wskazać na obowiązek stałego podnoszenia kwalifikacji przez radców prawnych (np. przez uczestniczenie w szkoleniach), czy obowiązek posiadania obligatoryjnego ubezpieczenia OC. Warto też wspomnieć o różnego rodzaju ograniczeniach, dotyczących chociażby prawa do reklamy własnej Kancelarii (nie mylić z prawem informowania o wykonywanym zawodzie). Radca prawny jako przedstawiciel zawodów zaufania publicznego obowiązany jest także dochować tajemnicy zawodowej, która jest chroniona przez prawo na równi z tajemnicą adwokacką. Radca prawny – podobnie jak adwokat – posiada też szczególne uprawnienia, dotyczące chociażby uwierzytelniania dokumentów, jak i korzystania z tzw. immunitetu materialnego.
W takim razie czym różni się profesja adwokata od profesji radcy prawnego?
Czytając do tej pory o obu profesjach, można dojść do przekonania, że są one w zasadzie identyczne w zakresie swoich uprawnień i kompetencji. Od razu ciśnie się zatem na usta pytanie: czym w takim razie różni się zawód radcy prawnego od zawodu adwokata? W zakresie uprawnień jedyna różnica polega na tym, że radcowie prawni – w odróżnieniu od adwokatów – mogą wykonywać swój zawód także w stosunku pracy. Pozostawanie w stosunku pracy pozbawia jednak radcę prawnego możliwości występowania w charakterze obrońcy w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe (z wyjątkiem przypadków, gdy chodzi o stosunek pracy pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych – radca prawny zatrudniony zatem na uczelni wyższej, jako pracownik naukowy może być obrońcą w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe).
Na marginesie można wskazać, że do 1 lipca 2015 roku, kiedy to weszła w życie duża nowelizacja procedury karnej, radca prawny nie mógł być obrońcą w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe. Do 2007 roku radcowie prawni nie mogli również występować w tzw. sprawach rodzinnych, np. o rozwód lub separację. Obecnie jednak tego rodzaju ograniczenia nie obowiązują.
Wracając zatem do pytania ze wstępu, komu powierzyć ochronę swoich prawnych interesów? Odpowiedź brzmi następująco. Zarówno radca prawny, jak i adwokat posiadają kompetencje do tego, by należycie chronić interesy prawne swoich klientów, świadcząc na ich rzecz pomoc prawną. Czymś zupełnie innym są oczywiście indywidualne umiejętności i posiadane doświadczenie w zakresie poszczególnych rodzajów spraw, ale to nie jest i nigdy nie będzie uzasadniona podstawa do generalizowania, która ze wskazanych profesji jest lepsza od drugiej.
Radca Prawny Dariusz Szot
© Tekst chroniony jest prawami autorskimi – wszelkie prawa zastrzeżone. Zabronione jest, bez zgody autora, jakiekolwiek jego rozpowszechnianie.